مسئولیت انضباطی قضات در نظام حقوقی کامن‫لا: مطالعة تطبیقی ایالات‌متحده آمریکا، کانادا و انگلستان

حقوق انضباطی شاخه‫ای از حقوق عمومی است که قواعد حاکم بر مجازات تخلّفات کارکنان یک نهاد را ـ که جایگاه و شأن واحدی دارند ـ بررسی می‌کند. حقوق انضباطی، حقوق جزا نیست و هدف مجازات در این دو شاخه از حقوق یکسان نیست. هدف در حقوق جزا، می‫تواند نقش بازدارندگی برای مجرم، تأدیب بزهکار و تشفی خاطر بزه‫دیده باشد درحالی‌که مجازات‫ها در حقوق انضباطی با هدف اصلی حفظ و اجرای صحیح وظایف شغلی اعمال می‌شوند. رفتار قضات به‌دلیل جایگاه و قدرتی که درباره جان، مال، عرض و ناموس شهروندان دارند، آثار سرنوشت‫ساز یا سرنوشت‫سوزی بر زندگی مراجعان به دادگاه‫ها دارد. به همین دلیل در همه کشورهای پیشرفته نظام‫نامه‫های رفتاری و کدهای اخلاقی برای تعریف مسئولیت انضباطی قضات پیش‫بینی شده است. در همین راستا در سال 1390 قانون نظارت بر رفتار قضات در ایران به‌تصویب رسیده که مطالعه تطبیقی نظام‫های حقوقی مختلف می‌تواند در شناسایی نقاط ضعف و قوت این قانون مؤثر باشد. بررسی جایگاه و مقررات انضباطی قضات در کشورهای مبتنی‌بر نظام حقوقی کامن‫لا، باتوجه‌به نقش و جایگاهی که قاضی در این نظام‌ها دارد، می‌تواند معیار سنجش مناسبی برای شناسایی کمبودهای پیش‫بینی‌شده در قوانین و مقررات ایران به‌دست دهد. به این منظور و در این مقاله، نهاد مسئولیت انضباطی قضات را در سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا بررسی می‫کنیم.